ความแตกต่างระหว่างข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่ไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องกับข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง
1.ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องของนายจ้างหรือลูกจ้างตามขั้นตอนที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ. 2518 ถ้าเจรจาแล้วผลที่สุดตกลงกันไม่ได้ ลูกจ้างอาจจะนัดหยุดงานหรือนายจ้างอาจะปิดงาน รายละเอียดให้ดูในเรื่องการแจ้งข้อเรียกร้องและการนัดหยุดงานต่อไป
ส่วนข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่ไม่ได้เกิดขึ้นจากการแจ้งข้อเรียกร้อง อาจเกิดจากการตกลงกันระหว่างนายจ้างกับลูกจ้างตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์หรือเกิดจากข้อบังคับของนายจ้าง แต่ไม่มีผลก่อให้เกิดสิทธิในการนัดหยุดงานหรือปิดงาน
2.ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง เมื่อตกลงกันแล้วนายจ้างจะต้องปิดประกาศภายใน 3 วัน เป็นเวลาอย่างน้อย 30 วัน และให้นายจ้างนำข้อตกลงไปจดทะเบียนต่ออธิบดีกรมแรงงานภายใน 15 วัน
ส่วนข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่ไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง นายจ้างไม่ต้องปิดประกาศ ไม่ต้องนำไปจดทะเบียนและอาจเป็นข้อตกลงที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษรก็ได้
3.ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องเท่านั้นที่พระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ. 2518 มาตรา 12 บังคับไว้มิให้ตกลงกันเกินกว่า 3 ปี
ส่วนข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่ไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง นายจ้างกับลูกจ้างจะตกลงกันให้มีผลบังคับนานกี่ปีก็ได้
4. ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องเท่านั้น ที่พระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ. 2518 มาตรา 123 ห้ามนายจ้างเลิกจ้างที่เกี่ยวข้องกับข้อเรียกร้องในระหว่างที่ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างมีผลบังคับอยู่
5.ผู้ฝ่าฝืนข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องอาจมีโทษในทางอาญา
แต่ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่มิได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง เช่น ข้อบังคับหรือคำสั่งนายจ้าง ผู้ฝ่าฝืนไม่มีโทษทางอาญา เพียงแต่อาจถูกฟ้องร้องให้ปฎิบัติตามข้อตกลงหรือชดใช้ค่าเสียหายเท่านั้น หรือถ้าลูกจ้างเป็นฝ่ายฝ่าฝืน ก็อาจจะถูกนายจ้างลงโทษตามระเบียบข้อบังคับเท่านั้น ไม่มีความผิดอาญา ความผูกพันตามข้อตกลง จะต้องบังคบตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
ที่มา : โดยนายประคนธ์ พันธุ์วิชาติกุล,คำอธิบาย พระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ. 2518 ฉบับพิสดาร เล่มที่ 1. ปีที่พิมพ์ 2527 หน้า 63 - 65
ข้อเหมือนและข้อแตกต่างระหว่างข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องและที่ไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง
ข้อเหมือน ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างไม่ว่าจะเกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องหรือไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง มีผลเหมือนกันคือ เป็นข้อตกลงระหว่างนายจ้างและลูกจ้างที่มีผลผูกพันคู่สัญญาทั้งสองฝ่ายที่จะต้องปฎิบัติตามข้อตกลง ฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดจะฝ่าฝืนไม่ปฎิบัติตามข้อตกลงหรือแก้ไขเปลี่ยนแปลงโดยลำพังไม่ได้
ข้อแตกต่าง ข้อตกลงที่เกี่ยวกับสภาพการจ้างที่ไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องและข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องแตกต่างกันในสาระสำคัญ ดังนี้
ก.ระยะเวลาในการใช้บังคับ ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่ไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง จะกำหนดให้มีผลบังคับใช้กี่ปีก็ได้ ส่วนข้อตกลงที่เกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องจะตกลงกันไม่เกินกว่า 3 ปี ไม่ได้ ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2518 มาตรา 12
ข.การจดทะเบียนและการปิดประกาศ ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่ไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง เพียงแต่นายจ้างและลูกจ้างตกลงกัน ก็มีผลบังคับได้โดยไม่จำเป็นต้องนำข้อตกลงนั้นไปจดทะเบียนและปิดประกาศ ณ สถานประกอบการแต่อย่างใด ส่วนข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง กฎหมายบังคับว่าเมื่อตกลงกันได้แล้ว นายจ้างมีหน้าที่นำข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างไปปิดประกาศโดยเปิดเผย ณ สถานที่ประกอบการภายใน 3 วันนับแต่ตกลงกันได้ และจะต้องปิดไว้นาน 30 วัน อีกทั้งจะต้องนำไปจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ภายใน 15 วัน อีกด้วย ตมพระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ. 2518 มาตรา 18
ค. สิทธิในการใช้มาตรการทางแรงงานสัมพันธ์ ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่ไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง เป็นเรื่องราวความตกลงกันเองระหว่างนายจ้างและลูกจ้าง ข้อตกลงประเภทนี้ไม่ก่อให้เกิดสิทธิให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งดำเนินมาตรการทางแรงงานสัมพันธ์ นายจ้างและลูกจ้างจะใช้สิทธินัดหยุดงานหรือปิดงานไม่ได้ แต่ถ้าเป็นข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง เป็นข้อตกลงที่เป็นผลมาจากการแจ้งข้อเรียกร้องโดยปฎิบัติตามขั้นตอนและวิธีการที่กฎหมายกำหนด หากทั้งสองฝ่ายตกลงกันไม่ได้จนเกิดเป็นข้อพิพาทแรงงานที่ตกลงกันไม่ได้แต่ละฝ่ายมีสิทธิตามกฎหมายที่จะใช้มาตรการทางแรงงานสัมพันธ์เข้าบังคับอีกฝ่ายหนึ่งยอมตามข้อเรียกร้องของตน กรณีหลังนี้ นายจ้างและลูกจ้างอาจใช้สิทธินัดหยุดงานหรือปิดงานได้
ง. การคุ้มครองแรงงานลูกจ้างที่เกี่ยวข้องกับการแจ้งข้อเรียกร้อง พระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ. 2518 มาตรา 123 ให้ความคุ้มครองลูกจ้างที่เกี่ยวข้องกับข้อเรียกร้อง โดยบัญญัติห้ามไม่ให้นายจ้างเลิกจ้างลูกจ้างซึ่งเกี่ยวกับข้อเรียกร้อง ในระหว่างที่ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างมีผลใช้บังคับ การคุ้มครองตามมาตรานี้ คุ้มครองเฉพาะกรณีข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้องเท่านั้น ถ้าเป็นข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง จะไม่ได้รับความคุ้มครองตามมาตรา 123
จ. ผลของการฝ่าฝืนข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้าง หากเป็นข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่ไม่ได้เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง จะมีสภาพในทางแพ่งเท่านั้น แต่ถ้าเป็นการฝ่าฝืน
ข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดจากการแจ้งข้อเรียกร้อง อาจมีโทษทางอาญาตามพระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ. 2518 มาตรา 131
ที่มา : โดย พงษ์รัตน์ เครือกลิ่น, คำอธิบายกฎหมายแรงงานเพื่อการบริหารทรัพยากรมนุษย์ พิมพ์ครั้งแรก กรกฎาคม 2545. หน้า 230 - 232.