เมื่อเอ่ยถึงหนังสือเตือนก็เข้าใจกันว่า เป็นโทษทางวินัยอย่างหนึ่งที่ใช้ลงโทษลูกจ้างที่กระทำความผิดต่อระเบียบข้อบังคับการทำงาน ก่อนที่จะลงโทษด้วยการ พักงานหรือเลิกจ้างเป็นการต่อไป และกฎหมายคุ้มครองแรงงาน มาตรา 119 ก็กำหนดให้การเลิกจ้างลูกจ้างที่กระทำผิดในเรื่องที่เคยได้รับหนังสือเตือนมาแล้ว นายจ้างมีสิทธิไม่จ่ายค่าชดเชยได้ ยิ่งทำให้เข้าใจว่า หนังสือเตือน คือ โทษทางวินัยอย่างแน่นอน ดังนั้น ในระเบียบข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงานจึงมักกำหนดให้ การตักเตือนเป็นหนังสือ ถือเป็นโทษทางวินัยอย่างหนึ่ง

            แท้จริงแล้ว เรื่อง โทษทางวินัยไม่มีกำหนดไว้ในกฎหมาย เนื่องจาก กฎหมายถือเป็นเรื่องของสัญญา แล้วแต่นายจ้าง-ลูกจ้างจะตกลงกัน หากตกลงกันอย่างไร ก็เป็นไปตามนั้น แต่ด้วยกฎหมายเกรงว่า หากปล่อยให้ตกลงกันเองโดยไม่ควบคุมเสียเลย นายจ้างจะเอาเรื่องความผิดเล็กๆน้อยๆมาเป็นเหตุเลิกจ้างโดยไม่จ่ายค่าชดเชย ลูกจ้างจะเสียเปรียบ กฎหมายจึงต้องกำหนดเป็นข้อยกเว้นไว้ว่า ถ้าจะเลิกจ้างเนื่องจากลูกจ้างกระทำความผิดกรณีไม่ร้ายแรง หากจะไม่จ่ายค่าชดเชย ต้องเคยเตือนลูกจ้างเป็นหนังสือในความผิดนั้นๆมาก่อน ทั้งนี้ เพื่อให้การเลิกจ้างมีความชอบธรรมเหมาะสมแก่การไม่จ่ายค่าชดเชยเท่านั้น กฎหมายมิได้คิดไกลถึงขนาดว่า การเตือนเป็นหนังสือ ต้องเป็นโทษทางวินัยแต่อย่างใด

            ความจริง การที่ระเบียบกำหนดให้ การเตือนเป็นหนังสือ ถือเป็นโทษทางวินัยนั้น ก็มีความเหมาะสมอยู่ มีความสะดวกในการใช้งาน และมีประสิทธิภาพสูงกว่าการลงโทษด้วยการสั่งพักงาน ลดค่าจ้าง หรือลดตำแหน่ง เนื่องจาก การลงโทษด้วยการตักเตือนเป็นหนังสือช่วยให้นายจ้างประหยัดค่าชดเชยได้ หากต้องเลิกจ้างลูกจ้างเนื่องจากการกระทำผิดซ้ำในเรื่องเดิมๆ ในขณะที่การลงโทษด้วยการพักงาน การลดค่าจ้าง หรือการลดตำแหน่ง ไม่ช่วยให้นายจ้างประหยัดค่าชดเชยหากต้องเลิกจ้างลูกจ้างที่กระทำผิดซ้ำในเรื่องเดิมๆ

            แต่ถ้าระเบียบมิได้กำหนดให้ การเตือนเป็นหนังสือ ถือเป็นโทษทางวินัยแล้ว นายจ้างจะตักเตือนลูกจ้างเป็นหนังสือเมื่อลูกจ้างกระทำความผิดได้หรือไม่ ?

            เมื่อระเบียบมิได้กำหนดให้การเตือนเป็นหนังสือถือเป็นการลงโทษทางวินัย จึงถือว่า ไม่มีข้อตกลงเรื่องนี้ในสัญญา นายจ้างย่อมไม่อาจนำการเตือนเป็นหนังสือมาถือเป็นการลงโทษทางวินัยได้ แต่ การเตือนเป็นหนังสือเป็นเงื่อนไขที่กฎหมายกำหนดไว้ นายจ้างจึงอาจออกหนังสือเตือนลูกจ้าง เมื่อลูกจ้างกระทำความผิดทางวินัยได้ โดยอ้างตามสิทธิที่มีในกฎหมายคุ้มครองแรงงาน มาตรา 119 ได้โดยชอบ การเตือนเป็นหนังสือจึงอาจเกิดขึ้นพร้อมกับการลงโทษทางวินัยอื่นๆ เช่น การพักงาน หรือ ลดค่าจ้าง ได้โดยไม่ถือเป็นการลงโทษซ้ำซ้อนแต่อย่างใด การเตือนเป็นหนังสือกรณีอาศัยสิทธิตามที่กฎหมายกำหนดให้นี้แม้มิใช่โทษทางวินัย แต่ ก็มีผลโดยชอบ หากลูกจ้างกระทำผิดซ้ำในเรื่องที่เคยเตือนเป็นหนังสือมาแล้ว นายจ้างย่อมเลิกจ้างได้โดยไม่ต้องจ่ายค่าชดเชยได้เช่นกัน

                                 ......................................... สมบัติ ลีกัล  7 สิงหาคม 2550