มีบ่อยเหมือนกันที่ลูกจ้างระดับที่มีอำนาจบังคับบัญชามักจะสมัครเป็นสมาชิกสหภาพแรงงานในระดับผู้ใต้บังคับบัญชา ซึ่งไม่ถูกต้องตามข้อบังคับของสหภาพแรงงานและไม่ถูกต้องตามกฎหมาย แล้วอย่างนี้ ผลจะเป็นอย่างไร ?
หากสหภาพแรงงานยื่นข้อเรียกร้องต่อนายจ้าง และไม่สามารถตกลงกันได้ ในที่สุด
สหภาพแรงงานใช้สิทธินัดหยุดงาน เพื่อบังคับให้นายจ้างยอมรับข้อเรียกร้องของตนแล้ว อย่างนี้ หากลูกจ้างระดับบังคับบัญชาที่ได้รับอนุมัติให้เป็นสมาชิกสหภาพแรงงานได้เข้าร่วมในการหยุดงานด้วย จะถือว่า การเข้าร่วมนัดหยุดการนั้นชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ ?
พอเขียนมาถึงตรงนี้ ความเห็นก็แตกเป็นสองฝ่าย ฝ่ายหนึ่งเห็นว่า ในเมื่อยังเป็นสมาชิกสหภาพแรงงานอยู่ แม้จะไม่ชอบด้วยกฎหมาย แต่ ตราบใดที่ยังไม่มีการเพิกถอนต้องถือว่ายังเป็นสมาชิกอยู่ การเข้าร่วมหยุดงานจึงน่าจะชอบด้วยกฎหมาย อีกฝ่ายหนึ่งเห็นว่า แม้จะยังไม่มีการเพิกถอนจากการเป็นสมาชิกก็ตาม แต่สิ่งที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ย่อมไม่มีผลบังคับใช้อยู่ในตัวของมันเอง โดยไม่จำต้องเพิกถอนแต่อย่างใด การเข้าร่วมหยุดงานจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ลูกจ้างที่เป็นสมาชิกสหภาพแรงงานเท่านั้นที่มีสิทธิเข้าร่วมในการนัดหยุดงาน ในเมื่อลูกจ้างมีคุณสมบัติไม่ครบถ้วนตามกฎหมาย การสมัครเข้าเป็นสมาชิกสหภาพแรงงานก็หาได้ก่อให้เกิดสิทธิในฐานะสมาชิกสหภาพแรงงานแต่อย่างใดไม่ ลูกจ้างย่อมไม่มีสิทธิเข้าร่วมในการนัดหยุดงาน การที่ลูกจ้างเข้าร่วมในการนัดหยุดงานย่อมไม่ได้รับการคุ้มครองจากกฎหมาย การหยุดงานของลูกจ้างจึงเป็นการผิดสัญญาจ้าง และถือเป็นการละทิ้งหน้าที่
มีปัญหาต้องพิจารณาต่อไป คือ การที่ลูกจ้างร่วมในการนัดหยุดการโดยไม่ชอบจะลงโทษทางวินัยลูกจ้างได้หรือไม่ หากร่วมหยุดงานเกิน 3 วันทำงานติดต่อกัน จะเลิกจ้างเลยได้หรือไม่ การเข้าร่วมนัดหยุดงานถือเป็นการจงใจทำให้นายจ้างได้รับความเสียหายหรือไม่ ?
ฝ่ายหนึ่งเห็นว่า ลงโทษทางวินัยไม่ได้ เนื่องจาก ลูกจ้างไม่มีเจตนาเพราะเข้าใจว่าตนเองเป็นสมาชิกจึงเข้าร่วมในการนัดหยุดงาน อีกฝ่ายเห็นว่า ลงโทษทางวินัยได้ จะเข้าใจผิดหรือถูกไม่สำคัญ
การลงโทษทางวินัย โดยหลักทั่วไป เจตนาหาได้เป็นสาระสำคัญไม่ แม้ไม่เจตนาแต่เป็นความผิดทางวินัยก็ลงโทษได้ การที่ลูกจ้างเป็นสมาชิกสหภาพแรงงานโดยไม่ชอบและร่วมในการนัดหยุดงานด้วยนั้น ลูกจ้างย่อมไม่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย การหยุดงานของลูกจ้างจึงเป็นการละทิ้งหน้าที่ แต่การละทิ้งหน้าที่ที่เป็นความผิดตามที่กฎหมายกำหนดนั้นคือ การละทิ้งหน้าที่โดยไม่มีเหตุอันสมควร การที่ลูกจ้างเข้าร่วมในการนัดหยุดงานด้วยเข้าใจว่าตนเองมีสิทธิในฐานะสมาชิกสหภาพแรงงาน กรณีอย่างนี้ จะถือว่ามีเหตุอันสมควรหรือไม่ ตรงนี้แหละที่ต้องพิจารณา หากฟังว่า ไม่มีเหตุอันสมควรลูกจ้างย่อมต้องได้รับโทษทางวินัย การหยุดงานติดต่อกัน 3 วันทำงานลูกจ้างอาจถูกเลิกจ้างได้โดยชอบเช่นกัน แต่ หากฟังว่า มีเหตุอันควร เนื่องจาก แม้ลูกจ้างไม่มีสิทธิในการร่วมนัดหยุดงาน แต่ ลูกจ้างกระทำไปโดยเข้าใจผิดว่าตนมีสิทธิในฐานะสมาชิกสหภาพแรงงาน อีกทั้ง การเป็นสมาชิกก็ยังมิได้ถูกเพิกถอน หรือ แม้แต่การร้องเรียนหรือท้วงติงก็ไม่มี การละทิ้งหน้าที่จึงอาจเป็นไปโดยมีเหตุอันควรก็ได้เช่นกัน หากเป็นเช่นนี้ การร่วมนัดหยุดงานอาจไม่เป็นความผิดทางวินัยก็ได้ ใครจะไปรู้ นอกจากศาลฎีกาเท่านั้นที่รู้และต้องวางบรรทัดฐานเรื่องนี้ต่อไป และหากการร่วมนัดหยุดงานไม่เป็นความผิดฐานละทิ้งหน้าที่ ความผิดฐานจงใจทำให้นายจ้างได้รับความเสียหายก็ยิ่งไม่ต้องพิจารณา อย่างไรก็ไม่ผิด
................................ สมบัติ ลีกัล 7 กรกฎาคม 2551